Việt Nam chính thức mở thị trường XKLĐ sang Malaysia từ tháng 4-2002. Chỉ trong vòng 8 tháng sau đó, có đến 21.240 lao động được đưa sang nước này làm việc. Đến năm 2003, lao động Việt Nam sang làm việc tại Malaysia tiếp tục tăng mạnh, với 38.227 người.

 

Vì quá chú trọng đến mục tiêu xóa đói giảm nghèo, các DN đã ồ ạt đưa lao động sang Malaysia mà xem nhẹ khâu tuyển chọn, đào tạo lao động, chất lượng đơn hàng, quản lý và bảo vệ NLĐ. Vì vậy, các vụ lao động bị ngược đãi, nợ lương, trả lương không đúng như cam kết liên tục xảy ra nhưng không được DN can thiệp, bảo vệ kịp thời. Đặc biệt, giữa năm 2003, dịch Sars xảy ra ở Malaysia khiến hàng ngàn lao động phải về nước trước hạn, kéo theo hàng loạt tranh chấp, khiếu kiện tập thể kéo dài tác động tiêu cực đến tâm lý người dân

 

Hệ quả là 2 năm ồ ạt đưa lao động đi, số lượng lao động sang Malaysia đã giảm chỉ còn 18.800 người vào năm 2004. Dù rất nỗ lực để lôi kéo lao động trở lại với thị trường này nhưng đến năm 2008, số lượng lao động sang Malaysia tiếp tục giảm nhanh xuống còn 7.810 người và tiếp tục tuột dốc còn 2.792 người vào năm 2009…

 

 

Theo quy định hiện nay của Cục Quản lý Lao động ngoài nước, các DN phải bảo đảm mức lương  cơ bản cho NLĐ sang Malaysia từ 21 RM (khoảng 145.000 đồng)/ngày trở lên (1 RM tương đương 6.900 đồng). Trong các hoạt động tuyển dụng và ký kết hợp đồng với NLĐ, các DN đã cụ thể hóa mức lương trả theo ngày bằng lương trả theo tháng với mức tối thiểu 546 RM/người; đồng thời cam kết thu nhập của NLĐ tối thiểu từ 750 – 800 RM/tháng, thu nhập thực tế bình quân từ 1.000 – 1.200 RM/tháng. Cách tính này  khiến NLĐ nghĩ rằng trong điều kiện xấu nhất thì họ cũng có thu nhập ở mức tối thiểu nói trên

 

Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Pháp luật hiện hành của Malaysia cho phép trả lương theo ngày. Vì thế, chỉ những người làm đủ 26 ngày/tháng mới có lương cơ bản 546 RM trong khi đa phần lao động Việt Nam chỉ được bố trí làm từ 15-20 ngày, thậm chí dưới 10 ngày. Hiện thu nhập phổ biến của lao động Việt Nam tại Malaysia chỉ từ 700 – 800 RM/tháng, khoảng 4,8 triệu – 5,5 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí ăn (hầu hết chủ sử dụng Malaysia không đài thọ ăn cho NLĐ), chi tiêu sinh hoạt, đi lại… thì tiết kiệm lắm mỗi người cũng chỉ tích lũy được khoảng 2 triệu đến 3 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập trên không cao hơn đối với một công nhân làm việc trong nước, thậm chí không bằng lao động tự do làm nghề bốc vác, phụ hồ. 

 

 

Tại hội thảo do Bộ LĐ-TB-XH tổ chức mới đây, khi Thứ trưởng Nguyễn Thanh Hòa nêu ra chủ trương thúc đẩy hợp tác đưa NLĐ sang Malaysia, chọn đây làm thị trường chính để triển khai đề án hỗ trợ các huyện nghèo, đã có không ít ý kiến trái chiều. Nếu chỉ dừng lại ở mục tiêu giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo thì ngay đối tượng của mục tiêu này là lao động nhàn rỗi, diện nghèo, trình độ thấp ở nông thôn cũng “chê” thị trường Malaysia. Thay vào đó, nên chuyển hướng XKLĐ có nghề, giúp NLĐ cải thiện cuộc sống và có thể vận dụng tay nghề, chuyên môn cho công việc sau này khi về nước.

 

Hiện nay, một số DN đang tích cực thực hiện sự chuyển hướng này. Điển hình như Công ty Châu Hưng vừa ký hợp đồng cung ứng 30  kỹ sư công nghệ thông tin  sang làm việc cho Nhà máy Idimension MSC SDN BHD tại Malaysia với thu nhập từ 15 triệu đến 25 triệu đồng/người/tháng. Công ty Sovilaco cũng đang triển khai đơn hàng đưa 50 công nhân kỹ thuật, thợ tiện sang Malaysia, thu nhập từ 11 triệu đến 20,5 triệu đồng/người/tháng…